Czterdzieści pięć lat, które wstrząsnęły Polską
Synteza historii Polski od 1944 do 1989 roku autorstwa jednego z najbardziej cenionych historyków tego okresu. Jerzy Eisler, którego poczet pierwszych sekretarzy stał się bestsellerem, w najnowszej książce rozważa, czy układ zależności Polski od Związku Radzieckiego należy uznać za wasalny, satelicki, kolonialny, czy też Polska znajdowała się jedynie w radzieckiej strefie wpływów?
Tytuł niniejszej syntezy historii Polski pod władzą komunistyczną stanowi parafrazę tytułu głośnej w swoim czasie książki amerykańskiego komunistycznego dziennikarza Johna Reeda "Dziesięć dni, które wstrzącnęły światem". Ten pierwszy Amerykanin pochowany w 1920 r. pod Murem Kremlowskim był świadkiem rewolucji październikowej, którą najpierw wręcz entuzjastycznie relacjonował dla amerykańskiej pracy, a następnie opisał w książce pod takim właśnie tytułem. Od razu stał się symbolem skondensowanego w czasie wyjątkowo ważnego wydarzenia czy może raczej należałoby powiedzieć ciągu wydarzeń, które doprowadziły do radykalnych – mniej czy więcej – trwałych zmian politycznych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych itd. Następstwem przewrotu październikowego było wszak nie tylko zbrojne przejęcie władzy przez bolszewików, ale także kilkadziesiąt lat dyktatorskiej władzy komunistów w Rosji (od 1922 do 1991 roku w Związku Radzieckim) i w kilkunastu innych państwach świata na różnych kontynentach. Jeszcze dzisiaj zresztą władza komunistyczna (lub jej bezpośredni spadkobiercy) trzyma się całkiem mocno na przykład w Chińskiej Republice Ludowej, Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej i na Kubie, a w wielu krajach – w tym również europejskich – na przykład w Czechach, we Francji i w Rosji, jawnie i legalnie funkcjonują partie komunistyczne...
Jerzy Eisler, Wstęp
Spis treści
|
Wstęp |
s.7 |
|
Prolog. Droga do Polski Ludowej |
s.25 |
|
Rozdział I. Polska pod władzą komunistyczną – narodziny |
s.45 |
|
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego |
s.46 |
|
Powstanie Warszawskie i podróże Mikołajczyka do Moskwy |
s.48 |
|
Reforma rolna i odbudowa przemysłu |
s.56 |
|
„Zwrot październikowy" |
s.59 |
|
Polacy wobec nowej władzy |
s.61 |
|
Konferencja jałtańska |
s.61 |
|
Aresztowanie i proces szesnastu przywódców Polskiego Państwa Podziemnego |
s.67 |
|
Utworzenie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej |
s.71 |
|
Bilans otwarcia |
s.73 |
|
Konferencja w Poczdamie |
s.75 |
|
Zmiany graniczne i migracje ludności |
s.76 |
|
Zbrojne podziemie antykomumstyczne („żołnierze wyklęci") |
s.81 |
|
„Taktyka salami" |
s.86 |
|
Nacjonalizacje przemysłu |
s.89 |
|
Referendum zamiast wyborów |
s.90 |
|
Pogrom kielecki |
s.95 |
|
Sfałszowane wybory i Sejm Ustawodawczy |
s.98 |
|
Rozdział II. Apogeum stalinizmu, czyli totalitaryzm po polsku |
s.103 |
|
Cechy systemu stalinowskiego w Polsce |
s.104 |
|
Początek „zimnej wojny" |
s.109 |
|
Przyspieszona droga do... nienormalności |
s.114 |
|
Połączenie PPR i PPS - zjednoczenie czy wchlonięcie? |
s.120 |
|
Stosunki Kościół - państwo: od konfrontacji do porozumienia |
s.125 |
|
Plan sześcioletni |
s.130 |
|
Kultura i sztuka socrealizmu |
s.136 |
|
Armia Rokossowskiego |
s.138 |
|
Aparat (nie)bezpieczeństwa |
s.140 |
|
Żydzi w bezpiece i „żydokomuna" u władzy |
s.143 |
|
Konstytucja PRL |
s.147 |
|
Stalinizm bez Stalina |
s.149 |
|
Apogeum walki z Kościołem katolickim |
s.151 |
|
Zwiastuny pierwszych zmian-początek „odwilży" |
s.154 |
|
Rozdział III. Rok 1956 – przełom czy konstytucja? |
s.161 |
|
Spory o rok 1956 |
s.162 |
|
XX Zjazd KPZR i śmierć Bolesiawa Bieruta |
s.168 |
|
„Puławianie i „natolińczycy" |
s.171 |
|
Krajobraz przed bitwą |
s.175 |
|
Poznański „krwawy czwartek" |
s.177 |
|
Droga do politycznego przesilenia |
s.181 |
|
Październik |
s.185 |
|
Powstanie Węgierskie 1956 roku |
s.188 |
|
Zmiany w popaździernikowej Polsce |
s.191 |
|
Rozdział IV. Od październikowej "normalizacji" do walki o kształt Milenium |
s.197 |
|
Wybory do Sejmu i walka z „rewizjonizmem" |
s.198 |
|
Początek „przykręcania śruby" |
s.204 |
|
„Przykręcania śruby" ciąg dalszy |
s.209 |
|
Gospodarka i życie społeczne w popaździernikowej Polsce |
s.214 |
|
Nowe konflikty zimnej wojny |
s.219 |
|
„List 34" i zaostrzenie kursu wobec inteligencji |
s.222 |
|
Relacje Kościół – państwo: od normalizacji do nowej konfrontacji |
s.229 |
|
List polskich biskupów i walka o Milenium |
s.233 |
|
Rozdział V. Wielka destabilizacja "małej stabilizacji" |
s.239 |
|
„Partyzanci" i „Ślązacy" |
s.240 |
|
Tło międzynarodowe |
s.245 |
|
„Piąta kolumna" |
s.251 |
|
W stronę Marca |
s.254 |
|
Studencki Marzec '68 |
s.257 |
|
Kampania „antysyjonistyczna" i walka polityczna |
s.261 |
|
Pomarcowa emigracja |
s.265 |
|
Praska Wiosna i operacja „Dunaj" |
s.268 |
|
Sytuacja społeczna i gospodarcza |
s.273 |
|
Grudzień 1970 |
s.278 |
|
Rozdział VI. "Dekada dynamicznego rozwoju" czy dekada zmarnowanych okazji? |
s.287 |
|
Pierwszy rok Gierka |
s.288 |
|
Zmiany w ruchu młodzieżowym |
s.298 |
|
Boom na kredyt |
s.299 |
|
Od „zimnej wojny" , przez „detente", do nowej „zimnej wojny" |
s.303 |
|
Zmiany administracyjne i zmiany Konstytucji PRL |
s.309 |
|
VII Zjazd i jego pierwsze następstwa |
s.313 |
|
Czerwiec '76 |
s.318 |
|
Krach polityki gospodarczej i pomoc dla represjonowanych |
s.323 |
|
Opozycja demokratyczna |
s.325 |
|
Habemus Papam |
s.335 |
|
Zmierzch „epoki Gierka" |
s.337 |
|
Polskie lato 1980 |
s.340 |
|
Rozdział VII. Szesnaście miesięcy dwuwładzy? |
s.353 |
|
Polityczna dwuwładza - uwagi wstępne |
s.354 |
|
Narodziny NSZZ „Solidarność" |
s.359 |
|
Zagrożenie radziecka interwencją zbrojną |
s.362 |
|
Walka o władzę czy walka o „rząd dusz" i prestiż? |
s.366 |
|
Kryzys bydgoski i jego następstwa |
s.369 |
|
IX Nadzwyczajny Zjazd PZPR ijego następstwa |
s.373 |
|
I Krajowy Zjazd NSZZ „ Solidarność" |
s.376 |
|
W stronę „siłowej konfrontacji" |
s.379 |
|
Rozdział VIII. Stan wojenny i "powojenny" (1981-1987) |
s.387 |
|
Uwagi wstępne |
s.388 |
|
Grudzień 1981 roku |
s.389 |
|
Nowa faza rywalizacji amerykańsko-radzieckiej |
s.408 |
|
„Zima wasza, wiosna nasza" |
s.413 |
|
Stanu wojennego ciąg dalszy |
s.427 |
|
Zawieszony stan wojenny |
s.431 |
|
Zniesienie stanu wojennego, czyli „normalizacja" po polsku |
s.434 |
|
Śmierć ks. Jerzego Popiełuszki |
s.438 |
|
W stronę powolnych zmian |
s.439 |
|
Rozdział IX. Niespodziewany finał, czyli narodziny III Rzeczpospolitej |
s.449 |
|
„Zimnej wojny" akt ostatni |
s.450 |
|
Gorący polski rok 1988 |
s.453 |
|
Okrągły Stół i jego bezpośrednie następstwa |
s.462 |
|
Wybory 4 czerwca 1989 roku |
s.469 |
|
„Wasz prezydent, nasz premier" |
s.472 |
|
Pracowita jesień 1989 roku |
s.475 |
|
Jesień Ludów |
s.479 |
|
Przekształcanie PRL w RP |
s.481 |
|
Epilog |
s.485 |
|
Indeks nazwisk |
s.497 |
|
Wybrana bibliografia |
s.519 |